Reforma ROP: Nowe Ramy Prawne i Finansowe

13 sierpnia 2025 r. opublikowano projekt ustawy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (ROP), wprowadzający fundamentalne zmiany w systemie odpowiedzialności producentów. Dokument dostępny jest w Rządowym Centrum Legislacji

1. Zasada „Zanieczyszczający płaci”
Kluczowa zmiana: za gospodarowanie odpadami odpowiadają producenci – system skonstruowano tak, by obciążenia nie były przerzucane na mieszkańców ani samorządy. Wprowadza to sprawiedliwe pokrywanie kosztów przez wprowadzających opakowania.

2. Nowa opłata opakowaniowa

• W pierwszym roku obowiązywania systemu opłata sięgnie maksymalnie 0,5 grosza za opakowanie, co minimalnie wpłynie na ceny konsumentów.
• W latach 2026–2027 opłata będzie wzrastać – odpowiednio do 8% (2026) i 20% (2027) stawek opłaty produktowej określonej przez Ministerstwo Klimatu
• Od 2028 r. opłata ma pokrywać cały koszt funkcjonowania systemu, a stawki będą zróżnicowane według materiału opakowania, z zastosowaniem ekomodulacji (niższe dla opakowań wielokrotnego użytku)

3. Centralizacja i finansowanie

• Nowym centralnym podmiotem zarządzającym budżetem ROP zostaje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), zastępując wiele PRO (organizacji odzysku)
• Opłata pobierana kwartalnie od każdego producenta zgodnie z wagą opakowań.
• Fundusz redystrybucyjnie przekazuje środki:
  • Samorządom – za organizację systemu zbiórki i za każdą tonę recyklingu.
  • Innym uczestnikom systemu gospodarowania odpadami.
• Szacuje się, że system obejmie ok. 140 tys. podmiotów, a dochody z opłat mogą sięgnąć 40 mld zł w ciągu 10 lat

4. Okres przejściowy i pełne wdrożenie

• Częściowe wdrożenie planowane jest od 1 stycznia 2026 r., z okresem przejściowym w latach 2026–2027
• System ma być w pełni funkcjonalny od 2028 r., kiedy to producenci będą ponosić odpowiedzialność finansową za zagospodarowanie odpadów, a dotychczasowa opłata produktowa zostanie zniesiona

5. Kary za nieprzestrzeganie przepisów

• Przewidziano surowe sankcje administracyjne za:
  • Brak lub zaniżenie kwartalnych sprawozdań ROP (do 150% stawki opłaty opakowaniowej).
  • Niedokonanie opłaty lub brak wymaganych zezwoleń.
• Kary mogą sięgać kilkuset tysięcy złotych, a rażące naruszenia mogą skutkować cofnięciem zezwolenia

6. Efekty dla obywateli i samorządów

• Sprawiedliwe obciążenia finansowe przeniesione na producentów mogą wyraźnie odciążyć obywateli i gminy
• Realizacja systemu zapowiada stabilizację, a w dłuższej perspektywie – obniżenie opłat za gospodarowanie odpadami
• Większy udział opakowań ekologicznych, łatwiejszych do recyklingu
• Gminy uzyskają wsparcie finansowe z NFOŚiGW za współtworzenie systemu – za utrzymanie zbiórki i efekty recyklingu

7. Dostosowanie do prawa UE
Projekt implementuje przepisy unijne – PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation) oraz dyrektywę SUP (Single-Use Plastics). Zmienia definicje: producentem staje się wytwórca, importer lub dystrybutor wprowadzający opakowania lub produkty w opakowaniach na rynek
 
Podsumowanie

• Reforma ROP to zasadne, długo oczekiwane i potrzebne rozwiązanie: producenci ponoszą koszty opakowań, nie obywatele.
• System będzie wprowadzany etapami – 2026–2027 (przejściowy), pełne wdrożenie w 2028 r..
• Zdroworozsądkowy kompromis: minimalny wpływ na konsumenta (0,5 grosza/opak.) kontra duże wpływy i lepsza organizacja systemu (40 mld zł/10 lat).
• Centralizacja przez NFOŚiGW oraz surowe kary mają zapewnić skuteczność i egzekucję prawa.