Rewolucja we flagowym programie dotacyjnym ŚCIEŻKA SMART wpłynie na atrakcyjność warunków

Program SMART to główny program przygotowany do wspierania firmy. Jego budżet to 4,4 mld EUR do podziału w okresie 2021 – 2027. Kwota jest znacząca, ale pozyskanie środków wcale nie przebiega tak sprawnie, jak by mogło się wydawać. Wyniki pierwszych naborów, gdzie zaakceptowano tylko 13% w przypadku sektora MSP – prawdopodobnie wpłynęły na wprowadzenie zmian do warunków w nowo ogłaszanych naborach. Jak to będzie aktualnie wyglądać?

Specyfiką nowych naborów jest ocena zero-jedynkowa jako główne narzędzie wyboru projektów. Zamiast oceny jakościowej, czyli zdobywania punktów, mamy ocenę: TAK/ NIE. Rodzi to konkretne skutki dla projektów, tj. nie można spełniać kryterium „prawie dobrze”, prawie dobrze czyli „ŹLE”, a chociaż jedna ocena negatywna eliminuje projekt z możliwości uzyskania wsparcia. Jak wskazano w analizie „Przyczyny negatywnej oceny wniosków złożonych w 1. naborze do ścieżki SMART dla MŚP” opracowanej przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, aż 90% wniosków ocenionych negatywnie nie spełniło co najmniej 25% wymaganych kryteriów.

Dwuetapowa ocena zamiast wielomiesięcznego czekania na wyniki
SMART to program modułowy, tzn. wnioskodawca może ująć w jednym wniosku całą strategię rozwoju – od prowadzenia projektu B+R poprzez zakupy maszyn, cyfryzację, szkolenia pracowników, zakup paneli fotowoltaicznych pod warunkiem wyboru obligatoryjnych modułów. Jednak – jak wskazuje statystyka PARP – aż 86% nie spełniło warunków modułu obligatoryjnego, czyli w uproszczeniu:

• albo projekt badawczy nie był wcale de facto „badawczy”;
• albo projekt wdrożeniowy nie dotyczył wdrożenia innowacji w skali kraju.

Taki duży odsetek negatywnych ocen oznacza, że konstrukcja projektu nie wpisywała się w ramy naboru, a pomimo to – zgodnie z zasadami – taki projekt był procedowany przez wszystkie etapy, w tym była ocena z ekspertami w ramach panelu, odpowiedzi na pytania, korekty – chociaż projekt nie miał szans na wsparcie. Ocena takiej ogromnej liczby wniosków (ponad 2 700 w drugim naborze) powoduje, że wydłuża się ona na długie miesiące, a kończy się fiaskiem.

Najważniejszą zmianą obowiązującą w nowych naborach jest wprowadzenie dwuetapowej oceny projektów. Taki model oceny ma na celu odsianie na wstępie słabych, nierokujących projektów – a skupienie się ekspertów na wnikliwej ocenie rokujących tematów.

Ocena w etapie pierwszym dokonywana będzie tylko na podstawie treści wniosku o dofinansowanie, bez możliwości uzupełnień i bez Panelu Ekspertów. Ocena prowadzona będzie na bazie weryfikacji kryteriów obligatoryjnych:

• w zakresie modułu B+R oceniany będzie charakter badawczo-rozwojowy modułu oraz innowacyjność rezultatu prac B+R;
• w zakresie modułu Wdrożenie innowacji oceniana będzie innowacyjność przedmiotu wdrożenia oraz weryfikowane będą wyniki prac B+R stanowiące przedmiot wdrożenia.

Projekty, które zostaną ocenione pozytywnie w ramach etapu pierwszego, zostaną skierowane do pełnej oceny merytorycznej w etapie drugim.
Celem zmiany jest wyeliminowanie na początku oceny słabych projektów, tj. takich, które nie mają charakteru badawczo-rozwojowego i/lub nie dotyczą rozwiązań innowacyjnych w skali kraju.
Ocena w drugim etapie dokonywana będzie na podstawie treści wniosku o dofinansowanie, uzupełnień oraz informacji udzielonych podczas posiedzenia Panelu Ekspertów.

Minimum 3 mln PLN na moduł obligatoryjny
Wprowadzono minimalny próg wydatków dla modułu obligatoryjnego w projekcie – 3 mln PLN dla kosztów kwalifikowanych. Obowiązkowym modułem dla podmiotów z sektora MSP jest moduł B+R lub wdrożeniowy (dotyczący zakupów maszyn, urządzeń, budowy związanych z wprowadzeniem innowacji), natomiast duże przedsiębiorstwa (inne niż Masp) muszą obligatoryjnie prowadzić moduł B+R.

Mniejszej wartości projekty powinny szukać teraz wsparcia w ramach programów regionalnych. W wielu regionach stworzone są odpowiedniki programu SMART, np. w województwie wielkopolskim czy śląskim.
Taka zmiana pozwala skupić się krajowym instytucjom na projektach o znaczeniu krajowym, a nie lokalnym.

Zrównoważony rozwój – niższe wymagania w projektach
Zmianie uległ również sposób weryfikacji kryterium zrównoważonego rozwoju, czyli jednej z polityk horyzontalnych UE, które było przyczyną negatywnej oceny aż 57% projektów w SMART 1 w PARP. Wymóg wykazania zgodności z zasadami 6R zredukowano z dwóch do jednej zasady. Zasady 6R oznaczają – w jaki sposób konkretnie – wpłynie na

1. refuse (odmów),
2. reduce (ogranicz),
3. używaj ponownie (reuse),
4. naprawiaj (recover),
5. oddaj do recyklingu (recycle),
6. zastanów się co możesz zrobić lepiej (rethink).

Potwierdzam, że zasady 6R były trudne w pracy nad projektem, gdy cała uwaga skupiona była na zagadnieniach innowacyjności i nagle wyodrębnienie aż 2 zasad ze wskaźnikami do weryfikacji – 6R było wyzwaniem dla zespołu.

Program SMART jest ciekawy, cieszy się ogromną popularnością. Zidentyfikowane zmiany powinny wpłynąć na usprawnienie z punktu widzenia wnioskodawców, jak i ekspertów oceniających wnioski. Najbliższy nabór kończy się w październiku, a w listopadzie ogłoszony zostanie kolejny dla konsorcjów, zatem szans na pozyskanie środków jest jeszcze wiele, ale projekty muszą być dobrze przygotowane merytorycznie.

Szczegóły programu: https://www.nowoczesnagospodarka.gov.pl/ 



Anna Szymczak
a.szymczak@ms-consulting.pl
MS-Consulting
ul. Warszawska 149/6
61-047 Poznań